Tìm hiểu về Công ty Cổ phần và nhiều góc khuất thú vị
Thành lập công ty cổ phần là một lựa chọn phổ biến của nhiều doanh nhân hiện nay, do khả năng huy động vốn linh hoạt và cơ cấu quản trị rõ ràng. Tuy nhiên, để thành công 100% là điều không thể. Nhiều startup đã mắc phải những sai lầm nghiêm trọng ngay từ khi bắt đầu, dẫn đến mất quyền kiểm soát, tranh chấp nội bộ hoặc thậm chí là phá sản. Để tránh các startup rơi vào vết xe đổ và khởi đầu thuận lợi, chúng ta hãy cùng phân tích những lỗi thường gặp trong thành lập công ty cổ phần nhé.
Lựa chọn mô hình công ty cổ phần khi chưa sẵn sàng
Khi quyết định thành lập công ty, nhiều startup không đánh giá đúng nhu cầu và khả năng quản lý của mình thì dẫn đến quyết định sai. Công ty cổ phần là một mô hình phù hợp với các doanh nghiệp có tầm nhìn dài hạn, cần huy động vốn lớn, nhưng đi kèm là những yêu cầu pháp lý và quản lý chặt chẽ. Nếu không tính toán kỹ lưỡng về chiến lược tài chính cũng như cách vận hành thì doanh nghiệp có thể rơi vào tình trạng mất kiểm soát hoặc không thể tận dụng hết lợi thế của mô hình này.
Giải pháp:
- Đánh giá kỹ mô hình kinh doanh và nhu cầu gọi vốn trước khi lựa chọn loại hình công ty.
- Xem xét mô hình công ty hoặc hợp tác với các nhà đầu tư chiến lược nếu chưa sẵn sàng cho công ty cổ phần.
- Đánh giá kỹ mô hình doanh nghiệp và nhu cầu gọi vốn trước khi lựa chọn.
Phân chia cổ phần thiếu hợp lý
Nếu không chia cổ phần hợp lý có thể gây ra các tranh chấp, lục đục nội bộ, tác động trực tiếp tới quyền kiểm soát của ban quản lý. Nhiều startup khi thành lập công ty cổ phần lại mắc sai lầm khi chia cổ phần theo cảm tính, dẫn đến hệ quả không mong muốn.
Một số startup chia cổ phần theo tỷ lệ 50-50, điều này có vẻ công bằng nhưng trên thực tế dễ dẫn đến tình trạng bế tắc trong quá trình đưa ra quyết định nếu hai bên có quan điểm trái ngược. Một số trường hợp khác, cổ phần được dồn quá nhiều cho một cá nhân, khiến những người còn lại cảm thấy bị xem nhẹ trong công ty.
Giải pháp:
- Áp dụng cơ chế Vesting (Cổ phần trao dần theo thời gian),giúp đảm bảo các nhà sáng lập hoặc nhân viên chủ chốt chỉ nhận được cổ phần đầy đủ sau một khoảng thời gian nhất định.
- Thiết lập cơ chế về thoái vốn, chuyển nhượng cổ phần tránh tình trạng cổ phần bị bán ra ngoài mà không thể kiểm soát.
- Phân chia cổ phần dựa trên đóng góp thực tế.
- Thành lập quỹ ESOP để có thể thưởng cổ phần cho nhân sự tài năng, đảm bảo làm việc lâu dài.
Thời điểm không thích hợp
Khi bạn quyết định thành lập công ty cổ phần, thời điểm gia nhập rất quan trọng. Hiện nay đã có rất nhiều doanh nghiệp thành lập, thị trường có thể đã bão hoà với nhiều đối thủ cạnh tranh. Nếu công ty không thực sự có gì khác biệt so với những gì đã có trên thị trường thì sản phẩm/dịch vụ của bạn sẽ bị chìm vào quên lãng.
Giải pháp:
- Nghiên cứu và phân tích thị trường trước khi ra mắt sản phẩm.
- Xác định nhu cầu người tiêu dùng để tạo ra sản phẩm đáp ứng tốt nhất.
- Theo dõi và nắm bắt xu hướng mới là cực kỳ quan trọng.
Không có thỏa thuận cổ đông
Thỏa thuận cổ đông đóng vai trò quan trọng trong việc xác định quyền lợi và trách nhiệm của các bên liên quan, nếu thiếu thỏa thuận chi tiết, công ty có thể đối mặt với nhiều rủi ro pháp lý và quản trị. Hơn hết, trong một số trường hợp một cổ đông sở hữu tỷ lệ lớn cổ phiếu dùng quyền của mình đưa ra biểu quyết có lợi cho cá nhân thay vì lợi ích chung của công ty dẫn đến khó kiểm soát quyền biểu quyết giữa các cổ đông.
Khi công ty phát triển, cổ đông có thể bất đồng về hướng đi, lợi ích hoặc quyền kiểm soát. Nếu không có thoả thuận hay bất kỳ quy định rõ ràng từ trước, mâu thuẫn có thể kéo dài, ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh.
Giải pháp:
- Xác định rõ trách nhiệm, phạm vi quyền hạn và vai trò của từng cổ đông trong công ty.
- Đưa ra phương án xử lý khi xảy ra bất đồng giữa các cổ đông, có thể thông qua thương lượng, hòa giải.
- Định rõ cách thức cổ đông có thể rút vốn, chuyển nhượng cổ phần, quyền mua lại cổ phần…
- Quy định tỷ lệ biểu quyết cần thiết khi thông qua các quyết định quan trọng, tránh trường hợp một cổ đông chiếm ưu thế hoàn toàn.
Gọi vốn quá sớm hoặc quá muộn
Khi startup gọi vốn quá sớm, đặc biệt là ở giai đoạn chưa có doanh thu hoặc sản phẩm/dịch vụ chưa hoàn thiện, họ có thể gặp những rủi ro sau:
- Chia cổ phần cho nhà đầu tư quá sớm có thể khiến các nhà sáng lập mất dần quyền kiểm soát công ty.
- Áp lực từ nhà đầu tư về tăng trưởng, lợi nhuận hoặc chiến lược phát triển.
- Khi startup chưa có tài chính đủ mạnh, việc định giá có thể mất giá so với thực tế, dẫn đến việc bán cổ phần rẻ hơn.
Tuy nhiên, nếu startup gọi vốn quá muộn có thể bị các đối thủ cạnh tranh vượt mặt. Khiến các doanh nghiệp không đủ tiền duy trì hoạt động, gặp khó khăn và thậm chỉ buộc phải chấp nhận các điều kiện không có lợi từ nhà đầu tư.
Giải pháp:
- Xác định thời điểm gọi vốn hợp lý.
- Không chỉ quan tâm tới số tiền đầu tư, startup cũng cần tìm nhà đầu tư phù hợp để phát triển dài hạn.
- Sử dụng chiến lược vốn rõ ràng, thể hiện tiềm năng sinh lời để thuyết phục nhà đầu tư.
Không xây dựng cơ chế quản trị minh bạch
Startup nếu thiếu một quy trình quản trị minh bạch, họ có thể đối diện với những xung đột nội bộ về việc không rõ quyền hạn và trách nhiệm của từng cổ đông. Thiếu hệ thống quản trị bài bản khiến các quyết định bị trì hoãn, công việc bị tồn đọng khó giải quyết.
Không có cơ chế quản trị rõ ràng khi bắt đầu thành lập công ty cổ phần, còn có thể dẫn đến các sai sót trong việc tuân thủ quy định pháp luật, gây ra hệ quả pháp lý không đáng có.
Giải pháp:
- Xây dựng hệ thống quy tắc rõ ràng.
- Tổ chức họp cổ đông định kỳ để cập nhật thông tin, đảm bảo minh bạch.
- Cần có hệ thống theo dõi và giám sát có hoạt động trong công ty diễn ra đúng hướng.
Xem nhẹ pháp lý và kế toán
Nhiều startup thường bỏ quên các vấn đề pháp lý và kế toán, dẫn đến các rủi ro nghiêm trọng như bị xử phạt hành chính, mất uy tín hoặc gặp khó khăn khi gọi vốn. Một trong những lỗi phổ biến nhất là sổ sách kế toán không rõ ràng hay không kê khai thuế đúng hạn, dẫn đến bị truy thu thuế, thậm chí có thể bị cơ quan thuế kiểm tra và áp dụng biện pháp mạnh.
Việc xem nhẹ pháp lý và kế toán không chỉ ảnh hưởng việc thành lập công ty cổ phần mà còn gây ra hậu quả lâu dài, phát triển bền vững của công ty. Một doanh nghiệp có nền tảng tài chính minh bạch và tuân thủ đầy đủ các quy định pháp lý sẽ tạo dựng được niềm tin với nhà đầu tư, khách hàng và đối tác, từ đó tăng cơ hội phát triển bền vững.
Giải pháp:
- Tuân thủ pháp lý để tránh bị xử phạt.
- Lập báo cáo tài chính chính xác để kiểm soát dòng tiền và tạo uy tín với nhà đầu tư.
- Sử dụng công nghệ phần mềm kế toán để đảm bảo sổ sách rõ ràng.
Tuyển dụng sai người, sai thời điểm
Nhân sự là một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự thành bại của startup. Tuyển dụng không phù hợp có thể dẫn đến hiệu suất làm việc kém, xung đột nội bộ. Trong trường hợp tuyển dụng quá sớm, khiến doanh nghiệp phải gánh thêm chi phí nhân sự trong khi chưa có nguồn thu ổn định. Còn nếu tuyển dụng quá muộn khiến công ty không kịp đáng ứng nhu cầu mở rộng, bỏ lỡ cơ hội phát triển.
Giải pháp:
- Xây dựng kế hoạch tuyển dụng hợp lý.
- Tuyển dụng theo giá trị cốt lõi, lựa chọn các nhân sự phù hợp.
Mất quyền kiểm soát sau khi gọi vốn
Gọi vốn là bước quan trọng để mở rộng quy mô startup, nhưng nếu không đàm phán kỹ, nhà sáng lập có thể mất quyền kiểm soát công ty. Từ đó mà gặp phải các rủi ro như sau:
- Nhà đầu tư hạn chế quyền quyết định của công ty cổ phần.
- Cổ phần bị pha loãng, khiến nhà sáng lập mất quyền kiểm soát.
- Startup có thể bị thâu tóm nếu không có cơ chế bảo vệ quyền lợi.
Giải pháp:
- Đưa ra các điều khoản bảo vệ cổ đông sáng lập của công ty cổ phần.
- Hạn chế trao quyền phủ quyết quá sớm, giữ quyền kiểm soát những quyết định quan trọng.
- Đưa các điều khoản vào điều lệ công ty để tránh rủi ro pháp lý khi xảy ra tranh chấp.
Không xây dựng văn hóa doanh nghiệp từ sớm
Trong quá trình phát triển và đi vào hoạt động thì văn hoá doanh nghiệp là yếu tố giữ chân nhân tài và tạo động lực làm việc. Nếu startup bỏ qua điều này, nhân sự dễ rời bỏ và không có sự gắn kết, đồng thời cũng mất đi lợi thế cạnh tranh khi thu hút nhân tài. Ngoài ra, còn xảy ra các xung đột nội bộ do không có giá trị chung để làm kim chỉ nam.
Giải pháp:
- Xác định văn hóa doanh nghiệp tạo nguyên tắc cũng như giá trị cốt lõi từ sớm.
- Tạo môi trường làm việc cởi mở, sáng tạo.
- Gắn kết nhân sự bằng hoạt động nội bộ, chương trình đào tạo…
Không có kế hoạch tài chính dài hạn
Khi bắt đầu khởi nghiệp công ty cổ phần, nhiều startup cho rằng chỉ cần đam mê và ý tưởng kinh doanh là đủ. Thực tế, một kế hoạch tài chính mới là yếu tố cốt lõi cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Nếu không, doanh nghiệp sẽ gặp rủi ro lớn khi thị trường biến động dẫn đến tình trạng cạn kiệt vốn đột ngột. Không có kế hoạch dự phòng rủi ro, các startup dễ sụp đổ và bỏ cuộc khi gặp khó khăn tài chính.
Giải pháp:
- Lập kế hoạch tài chính dài hạn bao gồm: Dự báo doanh thu, chi phí, lợi nhuận trong ít nhất 3-5 năm tiếp.
- Theo dõi sát sao các khoản thu - chi, đảm bảo công ty luôn có nguồn tiền dự phòng.
- Chuẩn bị các phương án đối phó với trường hợp biến động thị trường, tránh phụ thuộc quá nhiều vào một nguồn vốn duy nhất.
Thành lập công ty cổ phần và bước đầu của startup luôn đi kèm với những thách thức. Tuy nhiên nếu doanh nghiệp nhận diện sớm các sai lầm phổ biến và có chiến lược khắc phục phù hợp, cơ hội thành công sẽ cao hơn. Công ty Tư Vấn An Việt hy vọng bài viết này đã đem tới những kiến thức hay cho bạn đọc, chúc bạn một ngày tốt lành!
